Opis lokalnego systemu monitoringu hydrometeorologicznego powiatu kłodzkiego

Położenie powiatu kłodzkiego

Powiat Kłodzki leży w południowo-zachodniej części Polski, w obrębie łańcucha Sudetów Środkowych i Wschodnich. Obejmuje czternaście gmin i jest największym powiatem województwa dolnośląskiego - zajmuje powierzchnię 1642 km², a zamieszkuje go ponad 160 tys. mieszkańców. Z powiatem kłodzkim pokrywa się obszarowo Ziemia Kłodzka, której zasadniczą częścią jest Kotlina Kłodzka (350-450 mnpm), zajmująca centralne położenie i wraz z Rowem Górnej Nysy tworząca największą śródgórską kotlinę w Sudetach. Granice Ziemi Kłodzkiej wytycza przyroda i rzeźba tej części Sudetów - dzięki zamknięciu przez góry jest to najbardziej zwarta kraina geograficzna Dolnego Śląska, o wyraźnych granicach naturalnych i o swoistym krajobrazie.
Bokami wielokąta Ziemi Kłodzkiej od południowego zachodu są Góry Orlickie i Bystrzyckie (800-1000 mnpm), od zachodu Góry Stołowe (890-920 mnpm), od południowego wschodu Masyw Śnieżnika (1100-1200 mnpm) i Góry Bialskie (900-1000 mnpm), od wschodu Góry Złote (800-1000 mnpm), a od północy Góry Sowie (800-1000 mnpm) i Góry Bardzkie (750 mnpm.)

Sieć rzeczna na terenie powiatu kłodzkiego

Obszar Ziemi Kłodzkiej leży w dorzeczu Odry i obejmuje zlewnię górnej Nysy Kłodzkiej wraz z jej dopływami, które tworzą wachlarzowaty układ. Do lewobrzeżnych dopływów należą: Bystrzyca, Łomnica, Bystrzyca Dusznicka, Ścinawka. Do prawobrzeżnych: Polna, Bielica, Szklarka, Goworówka, Domaszkowski Potok, Nowinka, Wilczka, Pławna, Równica, Biała Lądecka. Ziemia Kłodzka prawie w całości należy do zlewiska Morza Bałtyckiego, tylko zachodnia część Gór Stołowych, Obniżenie Kudowy, południowo-zachodnie zbocza Gór Bystrzyckich oraz Góry Orlickie należą do zlewiska Morza Północnego, a w Górach Orlickich występuje niewielka ilość strumieni odwadniających góry.

Powodzie

Topografia terenu (m. in. góry otaczające powiat kłodzki) oraz rozbudowana sieć rzeczna przyczyniają się do szybkich w przebiegu i katastrofalnych w skutkach powodzi, które nękają mieszkańców Ziemi Kłodzkiej i sąsiednich terenów. Materiały i noty historyczne podają, że największe szkody powodziowe odczuwali mieszkańcy Kłodzka. Położenie miasta nad samą rzeką tuż przed naturalną przeszkodą, tj. tuż przed Przełomem Bardzkim, stwarza szczególnie niekorzystną sytuację podczas wysokich wezbrań. Toteż przez całe wieki ochrona przeciwpowodziowa była skupiona głównie na Kłodzku, największy ośrodku przemysłowym, kulturalnym i administracyjnym tego regionu. Niestety, warunki jakie panują w Ziemi Kłodzkiej w znacznym stopniu ograniczają możliwość przeciwdziałania skutkom, jakie te powodzie wywołują, zwłaszcza iż na potokach i rzekach górskich mają one gwałtowny charakter - nagłe i szybkie zmiany stanów wód w korytach rzek utrudniają tu wczesne ostrzeganie i ewakuację ludności z terenów zagrożonych.
O większości zaistniałych na przestrzeni wieków powodzi nękających Ziemię Kłodzką wzmiankowali kronikarze już od X wieku. Noty o kataklizmach znaleźć można w kronikach polskich, niemieckich i czeskich. Wiele informacji znajduje się w księgach parafialnych, bądź klasztornych i  tzw. kronikach pogodowych. Trudno jest dziś jednak ocenić wielkość zaistniałych wówczas zjawisk, ponieważ opisy są mniej lub bardziej dokładne. Spośród niemal siedemdziesięciu udokumentowanych powodzi dziś do największych zalicza się te z lat: 1310, 1598, 1783, 1854, 1883, 1903, 1938, 1997, 1998.

Monitoring zagrożenia powodziowego

Katastrofalność powodzi, nawalny charakter opadów atmosferycznych połączonych z burzami, były jednymi z przesłanek, które doprowadziły do powstania na terenie powiatu kłodzkiego systemu monitoringu hydrometeorologicznego. Starania władz lokalnych o powstanie tego systemu datują się od roku 1997, a zostały zintensyfikowane po tragicznej powodzi z 1998 roku i przyniosły efekt z końcem 1999 roku, kiedy to rozpoczęto prace projektowe i budowlane.
Lokalny System Osłony Przeciwpowodziowej powiatu kłodzkiego został ostatecznie uruchomiony w kwietniu 2002 roku i po kilku modyfikacjach składa się z:

• 22 automatyczne punkty pomiaru stanów wód w rzekach,
• 17 automatycznych punktów pomiarów opadów atmosferycznych,
• stanowiska dyspozytorskiego w Powiatowym Centrum Zarzadzania Kryzysowego,
• 14 stanowisk dyspozytorskich w Gminnych Centrach Zarządzania Kryzysowego,
• dwóch stanowisk branżowych: w KP PSP w Kłodzku oraz na Stacji Hydrometeorologicznej IMGW PIB w Kłodzku.

Dane z LSOP przekazywane są co 15 minut dla służb kryzysowych, inspekcji i straży oraz do serwisu internetowego, czyli są aktualizowane w czasie bieżącym przez okrągłą dobę. Dostęp do odczytów stanów wód i wielkości opadów posiada praktycznie każda zainteresowana osoba, co było zresztą intencją twórców systemu - nie ograniczać w żaden sposób dostępu do informacji, które mogą wpłynąć na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców powiatu poprzez łatwy do nich dostęp.